Mòts daus marescs de Montferrand

Quauques mòts e expressions granhats sus les fishas patrimòni daus marescs de Montferrand (sau Bèc).

 

chorla : alouette commune

cornalèirs : extremitats daus hius de fèrt que, dau haut dau bordon dinc au sòu ont son amarrats solide, sèrven de tirant quòra la panta vira

sembèc : branquilhet de 60 cm que sèrv a semerar

chorlar : sonar (les chorlas)

corejada : liseron

barralh : aquò’s  una prada molhada o precisament una division de maresc assanit de 2 ha environ

« m’en vau e(s)taussar les aubars » : estaussar : escapitar, esbalancar

esclopada : « galochée » : franc-bòrn dau fossat

siscle : una èrba daus marescs….. mès la fisha mancava !

matrassa : massette, mès tanben tot vegetau de maresc utilisat per hèder lo palhat (coma « tuja » en Vasadés, un chic)

tarusquet : ?

valent coma un dalh

galh : sòrta d’horca damb los brins recorbats (a notar que « galha » vòu díder « brin » per una hoishina sau Bassin)

colarin : barcòta fòrt plata de 1 m sus 3 m, que pòt shambertar adaise ; shafrada nèga-hòu a Sent Lobés au debut dau XX° siègle

« lo camin de la Via n’a jamès petat » : lo camin de la Via (tautologia !) es una vielha via que passa ad Ambarés

ragasset : sarcelle d’été

sença : sharpilhèira, guelha a gringonar ; lo mòt sharantés se tròba donc aparentament en bordalés tanben

galinhòla : marouette ; estonat mòt que sòna lengadocian !

còpa : foulque ; se ditz « còpia » sau Bassin

picarson : ?

rolhon : una petita rolha ? lo sens precís n’es pas dit

sangsugaire : puscaire de sangsugas

matrassaire : picaire de joncs, vimes e matrassas

anguilaire : probable puscaire d’anguilas !

tonaire : caçaire a la tòna

« Robacan » : nom de lòc derivat de rau vacant (rau : maresc, prat comunau umide, rausar ; vielh nom)

Provèrbes lemosins reculhits per lo regent de Sussac (87) a la fin dau XIXe s.

Per quauqu’un qu’aima se godalhar :
Eu es passat dins las vinhas – Eu aima a levar lo cobde – Eu a ‘trapat un còp de solelh a l’ombra – Eu aima mai pintar qu’un uòu – Eu es partit per las canas -

Quauqu’un que s’a sauvat : Eu a pres la clau daus champs

Dobta de ren : Eu creu que tot lo país es plan

S’es dobtat  de quauquarren : Eu  a sentit quauque fum

A aprés quauquarren : Eu a entendit bruhundir quauqua moscha

Es feniant : Eu a lo piau dins la man

Es adret mès ec sui mèi : Eu es chaud mas iò brutle

Eu se coija coma las polas

Se cocha a la nuit : Eu se coija quand un met lo chin defòre

Passar ente los maçons n’an pas bochat

En s’entornant per minjar a l’ostau : Eu es estat pres a la mija dau pan

Conei pas los usatges deu monde : Eu n’es pas ‘nat a París

Gardar sa linga per minjar daus chaus

Se meilar de sos afars : Gratar sos peus e sas piuses

N’am pas besonh d’estar tan seriós : Un n’es pas a l’enterrament d’un chat

Es rishe : Eu a quauquarren après sa sopa

Vòu díser çò que sap pas : Eu vòu nos chantar las vespras

S’es hèit espiugar : Eu es estat metut a l’erba

Es tròp tard : Chas Picard son coijats

Eu ne’n a paiat l’achada

Ilhs s’entenden coma dos violonçaires

Clar coma de la sopa de bodin

Garda tas coquilhas per maridar tas filhas

Eu n’a pas culhit dins son vargier

Eu n’es pas l’autor si los crapauds n’an pas de plumas

« Los Senguinets son los pintaires »

Cançon collectada per Felix ARNAUDIN.

1. Los  Senguinets son los pintaires
2. Los Biscarròsses los picaires <pinhadèirs, gemèirs>

   Repic : Jana m’amor / Per ua arròsa muscadèta* / Morirèi jo ?

3. Los Parantís los aucheraires <caçaires d’audèths>
4. Los Gastèus los anguilaires <pescaires d’anguilas>
5. Los Senta-Aulàdias los chinchaires <pescaires de sancarruvas>
6. Los Mamisans los garrolaires <pescaires damb le garròla (traïna)>
7. Los Aurelhans los vaisheraires <batelèirs>
8. Los Sent-Paus los henejaires
9. Los Pontens los tuulaires
10. Los Boricòs <quartèir de Pontens> los cerilhaires <minjaires de  cerilhas>
11. Los Escorças los bondroaires
12. Los Lu(v)òts los chancaires
13. Los Bohèirins los heiraires
14. Los Comensacs los pèiraires <«darrigaires» de pèiras>
15. Los Trensacs los abelheraires
16. Los Sabròts los perligostraires <fimelèirs>
17. Los Licglons los dançaires
18. Los Garenhs los chaleminaires
19. Los Vèrts los cantaires
20. Los Labrits los esquiroaires <trocaires d’esquirons>
21. Los Sens los moinicaires <gents de «moaneria»>
22. Los Lencoacs los aolhaires <marshands d’aolhas>
23. Los Licseirs los capetraires
24. Los Calens los cintèiraires <los que hèn au cintèir>
25. Los Sorets los ajartaires <ensurtaires>
26. Los Argilosas los quershadaires <minjaires de cruishada>
27. Los Balehadas los castanhaires <minjaires de castanhas>
28. Los Manorets los agressaires
29. Los Ostens los jogaires
30. Los Sent-Magnes los auberjaires <corrurs d’aubèrjas>
31. Los Barps los maquinhoaires
32. Los Miòs los agivaires <que juntan los buus>
33. Los Gujans los sharoaires <pescaires de sharrons>
34. Los Testerins los pèugaires
35. Los Salòts los carboaires
36. Los Lugòus los biscarraires
37. Los Belièts los argilaires <que manejan l’argila>
38. Los Belins los carrejaires
39. Los Viganons <quartèir de Mosteir> los audiènçaires
40. Los Saunhacs los aunhoaires <minjaires d’aunhon>
41. Los Murèths los plaitejaires
42. Los Mosteirs los assembladaires <gents d’assembladas>
43. Los Rishèts <quartèir de Pissòs> los carrotaires <topièirs>
44. Los Pissòs los patacaires
45. Los Licpostèrs los marcadaires
46. Los Shorets <d’Ishós> los rampelaires <jogaires de rampèu>

(‘quò’s pas una cauquilha : Arnaudin escriu bien «muscadéte» e non «muscadete».