Autiscòps, j’avè au Haut-Lana de Lencoac un vielh paisan, magre com un sit. N’avè pas nada hemna, ni familha, ni parentat, e que vivè tot solet, com un praubilhàs. Entà eth, jamès dimeishes, jamès hèstas ! Pr’aquò, un còp, que’s deishèc morir…
Austalèu, qu’anoc en infèrn, e lo Diable qu’eretèc deu son ben : un camp, ua tapiòta e ua bòrda a tèit de palha. Lo Diable que’s cèrca un metaièr, mès ne’n tròba pas nat : digun ne vòu d’un tau mèste !
Totun, au cap de dètz ans, quauqu’un que’u prèga de’u balhar lòtja. Qu’es un joen : digun ne’u vòu. Qu’a pro maishanta reputacion : lo monde que disen que n’es pas valent, e portant qu’es pro goalhard… Que’u hèn tabenh passar per pèc, com la lua vielha…
Aqueth omiòt s’aperèva Jantiròt. Lo Diable, per un còp bravilhàs, que’u disoc :
— Que’t voi ! Que’t lòtgi e que’m hès lo camp !
— Mercí hèra. Mès, çò que’vs devi ?
— E bé ! La mitat de çò que hècis vasi entà cadun. Engoan qui vèn, çò qui serà de cap au so serà entà jo. Tu, qu’auràs çò de devath tèrra.
— Ò quiò ! Atau haram pusqu’at vòtz atau !
E de la Sent Martin a miei abriu, lo Jantiròt qu’eishartiga, que dessoca, que hosia, qu’arrèga e qué hè ?… las tuhras.
De cap au vint d’aost, qüand las tuhras son amassederas, lo nòste òmi qu’apèra lo mèste. Aqueste que s’i hè d’arribar, dab hèra d’ajuda. E tots que còpan au tros : los uns que sègan, los auts que dalhan… Que plenhan tambarèus de… salopèr. E lo dimeishe qui vèn, que menhan tot aquò a Lucsèir, devant la glèisa. Digun ne’n vòu e tots, a la sortida de la messa de haut jorn, que’s foten deu Diable e que l’ahulan.
Aqueste, negue de colèra, se’n va trobar lo metaièr e que’u crida :
— Que m’as gahat engoan ! Mès que sii lo prumèr e lo darrèr còp ! En unh’aut an, que’m carrà çò que sii cochat e tu qu’auràs çò qui pareisherà !
— Com vólhitz, mèste !
E de Sent Luc a Totsants, lo Jantiròt que hema, qu’arpèga e qué semia ?… blat ! Aquò hèit, que boja, que casca, qu’escantoa e que dèisha har…
Entà banlèu, de cap a Cension, lo Diable qu’arriba. Vòu véser lo camp. Qu’i veid bèra recòlta… e, plen de coentas com tostemps, s’escapa viste a l’infèrn.
A Sent Jan, lo blat qu’es copeder. Lo Jantiròt que harga la hauç, que sèga, que hè garbas e ligòts e que s’i hè de hicar a l’aplec, dehens la bòrda, çò que s’a amassat. Aquò qu’es hèit ! Lavetz, qu’apèra lo Diable : cau que vèni viste cercar los sons drets.
Ne’u cau pas aperar dus còps ! Austalèu qu’arriba dab ajuda, hèra d’ajuda. E tots que hèn au qui mèi har : que darrigan, que hèn pialòts e que carcan… Lo Diable qu’at vòu véner tot a Sent Justin, per la hèira de Magdelena.
Mès digun ne vòu de ‘queths tros de blat e lo monde qu’arrisen e que’s trufan un còp de mèi. Hòu de colèra, lo Diable que torna engular lo Jantiròt.
— Malaja ! Malaja ! Volur de metaièr ! Que’t harèi còser banlèu !
— Jo, que soi un volur ? Qué’vs èi panat ?
— Si-fèt, qu’ès un volur ! Que’t sauvas tendent çò de bon e que’m dèishas…
— Mès, mèste, es la mia fauta ? N’atz pas causit cada còp ? Qué vorratz engoan qui vèn ?
— Tot ! Qu’at voi tot ! As entenut ? Tot entà jo : çò de dessús e çò de devath ! E pren garda a tu, se’m gahas un còp de mèi ! Que t’at harèi pagar e que’t costerà hòrt car ! As-tu comprés ? Que t’averteishi que poiràs, lavetz, anar har córrer la biaça !
E tostemps pressat com lo mau de vente, lo hastiau que huit a soa casa e qu’arnèga : ‘’Macarèu ! Diu vivant ! Hilh de p… !’’
Lo Jantiròt, eth, qu’es capvirat. Cau donc que hèci au camp adara ?
— Tè, ce’s ditz, perdut a pèrder, vau semiar milhòc de varèit, deu prumeriu.
E, au mes e mai, que hè milhòc. Que’u trabalha, que’u cauça, mès n’escabelha pas, ni n’es·hoelha.
A Sent Lop, lo Diable que vèn har lo torn deu camp. Lo milhòc qu’es austà haut que lo qui e’u hè possar. E, en graupant dab las úrpias devath tèrra, que tòca. Que va plan aqueste còp ! E que vòu amassà’c tot lo lendomans.
Lo Jantiròt ne’n es pas d’avís.
— Cau aténder Sent Luc ! ce’u ditz. Atau hèn tots los metaièrs de pr’ací…
A Sent Miquèu, la nèit, au clar de la lua, lo Jantiròt que s’amassa las pilhas e que’n plenha lo solèr de soa casa. Qüand a fenit, ua semmana avant Sent Luc, que crida au Diable d’arribar qüand volhi…
Com tostemps, qu’es aquí austalèu, dab lo son monde. E tots au trabanh ! Que shirgan, que hèn hèis, que carcan vint carretassas. Las menhan a Recohòrt per la hèira de Sent Luc, la mèi grana de l’annada… E que tiran a véner… Mès, aquí, com alhons, tròban pas crompaires, sonque trufandèrs, hèra de trufandèrs.
Lo Diable creid vàser pèc. Har fóter d’eth tres còps adarrond ! Que huit dens l’infèrn e qu’at vòu har còser tot ! E que jura… E que raina… E que s’esprisha…E que s’esmaleish… E que ronha… E que n’a dab tots e totas.
Dempús, lo Jantiròt ne l’a pas jamès tornat véser. Qu’a hèit benesir, peu curè de Lencoac, lo camp, la bòrda e la tapiòta. E, adara, que viu, mèste a soa casa, urós com un arrat au palhèr.
Lo monde que disen qu’aqueth pegolhàs qu’a avut hòrt de shança, tròp de shança…
