Mòts daus marescs de Montferrand

Quauques mòts e expressions granhats sus les fishas patrimòni daus marescs de Montferrand (sau Bèc).

 

chorla : alouette commune

cornalèirs : extremitats daus hius de fèrt que, dau haut dau bordon dinc au sòu ont son amarrats solide, sèrven de tirant quòra la panta vira

sembèc : branquilhet de 60 cm que sèrv a semerar

chorlar : sonar (les chorlas)

corejada : liseron

barralh : aquò’s  una prada molhada o precisament una division de maresc assanit de 2 ha environ

« m’en vau e(s)taussar les aubars » : estaussar : escapitar, esbalancar

esclopada : « galochée » : franc-bòrn dau fossat

siscle : una èrba daus marescs….. mès la fisha mancava !

matrassa : massette, mès tanben tot vegetau de maresc utilisat per hèder lo palhat (coma « tuja » en Vasadés, un chic)

tarusquet : ?

valent coma un dalh

galh : sòrta d’horca damb los brins recorbats (a notar que « galha » vòu díder « brin » per una hoishina sau Bassin)

colarin : barcòta fòrt plata de 1 m sus 3 m, que pòt shambertar adaise ; shafrada nèga-hòu a Sent Lobés au debut dau XX° siègle

« lo camin de la Via n’a jamès petat » : lo camin de la Via (tautologia !) es una vielha via que passa ad Ambarés

ragasset : sarcelle d’été

sença : sharpilhèira, guelha a gringonar ; lo mòt sharantés se tròba donc aparentament en bordalés tanben

galinhòla : marouette ; estonat mòt que sòna lengadocian !

còpa : foulque ; se ditz « còpia » sau Bassin

picarson : ?

rolhon : una petita rolha ? lo sens precís n’es pas dit

sangsugaire : puscaire de sangsugas

matrassaire : picaire de joncs, vimes e matrassas

anguilaire : probable puscaire d’anguilas !

tonaire : caçaire a la tòna

« Robacan » : nom de lòc derivat de rau vacant (rau : maresc, prat comunau umide, rausar ; vielh nom)

11 de novembre

11 de novembre… Desser, vesi arribar lo bus ridiculament flocat demb aqueths afrós drapèus blu-blanc-roge. Qui èra aqueth que parlèva deu blu de les bronhas hèitas per los policèirs, deu roge deu sang que los praubes gus voitèren per defénder interèsts que n’èran pas lurs… ?

11 de novembre, coma 8 de mai e autas datas guerrèiras – lo 14 de julhet n’en es, au solide –, disen que son commemorats per que les junas generacions n’aublidin pas çò que se passèt, per que tornin pas hèser la guèrra… brèf, hèstas de patz. Mès la patz diuré estar acompanhada demb la jòia. E les ditas junas generacions, diurén s’amassar per ríser, per se rejoïr de n’estar pas dens un estat en guèrra. E ben non, a la plaça d’aquò, un arremat de vielhs, vestits d’escur e hasent lo morre, escotan musica militària pesanta e discors gaunits de patriotisme pegàs.

E qué nos repapilhan aqueths rangonèirs demb lurs paraulas crusas ? Los braves sordats que tombèren per la patria… Lo sang versat per la França… Som damorats un país libre graça ad eths… Etc. Autament dit : « bravò a los que tuan los auts perceque lesi’c damandan ». E ben non, aqueths sordats son briga mòrts per la França. Son mòrts per ren. Sonque perceque los puishents, los rishes, èran en conflit… e hòp, la praubialha au front. Son simplament victimas e pas eròis. Los eròis son los desertors, los que refusan de se bàter contra d’autas victimas deu sistèma politic, mès que se baten – shens versar sang – contra aqueths puishents.

Poirén encara díser un pilòt de causas. Dirèi simplament que la mèi bròia faiçon de morir es morir per sauvar una via e pas morir per una causa abstrèita – patria, cultura, idèia, religion… Los qu’hèsen passar les causas abstrèitas avant lo bien-èster fisic, la via, la santat, au punt de sacrificar èstes vivents, meritan d’estar fotuts en preison per refleishir sus tot aquò.