Èra au temps on les bèstias parlèvan au Bon Diu qu’èra enqüèra pròishe de sa creacion. Fau díser que lo monde n’èra pas com anèit una perfeccion e cadun podèva hèser reclamacions.
Adara, les prauas bèstias se planhen pas. Jamèi ! E portant… n’aurén, bonas resons de se plànher. Mès fau créser qu’es partit bien lunh, lo Bon Diu, pasque se dempui lo temps avè ausit sons
planhs, mucs au solide, ne se’n veirén pas com se’n vesen ! Aquò es pas paraula d’evangile, mès sàbetz bien que lo grand comendament deu creature, après « Hèser vàser », es estat « Minjatz-vos los uns los auts ». Dens lo monde des bèstias, cadun aoupé malurosament en passar pr’aquí. E qüand los òmes, qu’an la caça dens lo sang, se’n mèilan…
Donc, en de ‘queth temps, la becada n’avot pro d’estar caçada. Tròp es tròp ! Se’n angot trobar lo creature per se plànher de son sòrt e li demandar reparacion.
-
Que’n pensas, tu ? li dissot lo mèste de tota causa.
-
S’èri mèi petita, benlèu me veirén pas tant, mons predatures…
-
Acordat ! ce dissot eth.
E la valà autanlèu pas pus gròssa qu’una cacòia.
Pas bèra pausa pus tard, se tornèt presentar.
-
Te valà enqüèra ? ce dissot lo mèste deu cèu, de qué as a te plànher ? Te vesen pas adaise, petita com ès, e te pòts saubar facilament !
-
Òc, aquò’s vrai, mès aqueth long bèc que me damòra per davant pèsa mèi que mon còs e m’entraina per tèrra. Hèsi pas adaise !
-
Que’n pensas, tu ? ce dissot lo Bon Diu.
-
Se pòts, balha-me un bèc que sii mèi cort…
-
Acordat !
La valà adara bien proporcionada e pro petita per se cachar deus caçaires.
Mès, estar lo pus petit deus ausèths, aquò’s defecile a víver, que los auts arrisen totjorn de tu… e aqueras petitas alas, per se’n anar cada annada… aquiu, tan lunh, a la calor… Lo bèc ? Finalament tròp cort per gahar los bosics…
Un tresième còp, la becada se’n tornèt trobar lo Senhure :
-
Vorrí estar com davant…
-
Que’n sii atau, mès tornis pas mèi. Jamèi ! Èi pas enveja de tornar hèser la creacion, e se tot lo monde hasèva com tu ! Soi lo sol a saber perque les causas son atau, mès aupràs com davant acceptar los enconvenients d’èster com ès.
Lo mèste deu monde qu’aima que tot viri rond, ne poscot pas hèser que lo petit ausèth qu’avè creat dispareishossi, que tot lo monde l’avè apercebut sus tèrra. I avot la becada e i avot l’ausèth arrecochic.
Los òmes que balhan noms a totas les bèstias l’avèn dejà batijat « lo reiòt ».
Anèit, per la majoritat de nosauts, am pas vist com se semblan aqueths dus ausèths e, se l’am vist, am pas hèit lo raproishament. Mès los cans, que sènten tant de causas, saben bien qu’i a quauquarren de pas clar aquí devath, lo Bon Diu me perdoni, quaucom de pas catolique.
Mèrcan l’arrèst qüand tomban sus la pista deu reiòt com davant la becada. Au jorn d’anèit, aqueth petit ausèth a enqüèra la color de la becada, l’audor de la becada, la coa de la becada. Es
pr’aquò que, dempui bèra pausa, les gents de pr’aquí que comprenen sons cans, apèran lo reiòt « lo rèste de la becada ».
Benlèu ic crésetz pas – n’i a que cresen pas en d’arren – portant, autorn de Totsants, qüand arriban los purmèirs freds, vos asseguri qu’arriban deu Nòrd l’un darrèir l’aut. Qüand vésetz arribar los reiòts, les becadas son pas lunh darrèir.
Me diratz, perqué lo reiòt arriba lo purmèir ? Es egau era, la vedèta, la becada tant attenduda ! Eth, hèi pas sonque que daurir lo camin… a la rèina deus bòis.
La Lébrote (La Lebròta)